by saurabh beniwal | सितम्बर 22, 2022 | Blog
संहिता तथा ब्राह्मण-ग्रन्थों में कुछ यज्ञों का क्रम बतलाते हुए उनका विधन लिखा गया है, जो कहीं-कहीं बहुत संक्षिप्त और कहीं-कहीं बहुत विस्तार से उपलब्ध् हैं। यथा- अथातो यज्ञक्रमाः। अग्न्याधेयमग्न्याधेयात्पूर्र्णाहुतिःपूर्णाहुतेरग्निहोत्राम् अग्निहोत्राद्दर्शपूर्णमासौ...
by saurabh beniwal | सितम्बर 19, 2022 | Blog
प्राच्य वैदिक वाघ्मय-ग्रंथों में यज्ञों के विभिन्न नाम व प्रकार मिलते हैं। जैसे अथर्ववेद में- राजसूयं वाजपेयमग्निष्टोमस्तदध्वरः।अर्काश्वमेधवुच्छिष्टे जीवबर्हिमदिन्तमः।।अग्न्याध्यमथो दीक्षा कामप्रश्छन्दसा सह।उत्सन्ना यज्ञाः सत्राण्युच्छिष्टेध् समाहिताः।।अग्निहोत्रां च...
by saurabh beniwal | अगस्त 29, 2022 | Blog
वैदिक कोश ‘निघण्टु’ में यज्ञ के 15 पर्यायों का उल्लेख है-यज्ञः, वेनः, अध्वरः, मेध्ः, विदथः, नार्यः, सवनम्, होत्रा, इष्टिः, देवताता, मखः, विष्णुः, इन्दुः, प्रजापतिः, घर्म इति पञ्चदश यज्ञनामानि। ( निघण्टु- 3.17 ) अमरकोषकार ने सवः, यागः, सप्ततन्तुः एवं क्रतु को भी यज्ञ...